Azerbaycan-Ermenistan savaşı sonucunda gündeme gelen ve her iki tarafın anlaşmaya vardığı Zengezur koridorunun açılması görüşmelerinin yapıldığı tarihten itibaren İran tarafından tepki ile karşılanmış ve İranlı yetkililer çeşitli platformlarda tepkilerini dile getirmişlerdir.
Değerli okuyucularım şimdi aklımıza şu sorunun gelmesi muhtemeldir.
Zengezur koridorunun açılması İran’ı neden rahatsız etmektedir?
Bu sorunun cevabı olarak şunları söyleyebilirim.
– İran; bu koridor oluşturulduğunda bölgenin jeopolitiğinin değişeceğini ve İran açısından çeşitli jeopolitik riskler doğuracağını,
– NATO koridoru, Turan Koridoru, Türk NATO’su gibi ifadelerle anılan Zengezur koridoru İran, Rusya ve Çin’i çevrelemek için Batı(NATO) tarafından ortaya atılan bir proje olduğunu,
– Zengezur koridoruyla İran-Ermenistan sınırının ortadan kalkacağı ve İran’ın Avrupa ile bağlantısının fiilen kesileceği, Avrupa’ya ulaşmak için Türkiye ve Rusya’dan izin almak zorunda kalacağını,
– Zengezur koridorunun açılmasıyla birlikte İran’ın, Azerbaycan’ı Nahcivan’a bağlayan transit ülke olma özelliğini kaybedeceğini ve bu durumun, İran’ı önemli coğrafi ve jeopolitik avantajlardan mahrum bırakacağını,
– Zengezur koridorunun faaliyete geçmesi durumunda İran’a ihtiyaç duyulmadan Bakü ile Nahcivanı birbirine bağlamak mümkün olacağı gibi Türkmen gazının da Azerbaycan ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınmasının önü açılacağını değerlendirmektedir.
Yukarıda saydığım sebeplerden dolayı İran Zengezur koridorunun açılmasını istememekte ve İran yönetimi 2’nci Karabağ Savaşı’nın ardından gizli veya açıktan Ermenistan’a destek vermekte ve Azerbaycan sınırında büyük tatbikatlar yaparak gövde gösterisinde bulunmaktadır.
Ancak ortada net bir durum yokken Zengezur koridorunun İran tarafından bir ulusal mesele olarak sunulması ülkede yaşanan kargaşa ve protestolar nedeniyle zor günler geçiren İran yönetiminin dikkatleri başka bir yöne çekme gayreti olabilme olasılığı üzerinde de durulması gerekmektedir.
Bu bağlamda özellikle Ermenistan’ın İran’ın kışkırtmalarına güvenerek akılsızca bir davranış göstermeyeceğini ümit ediyor, Zengezur koridorunun jeopolitik ve ekonomik açıdan Ermenistan’a zarardan çok yarar getireceği,
İran’ın ilerleyen günlerde gerilimi daha da tırmandırıcı adımlar atması muhtemel olup Türkiye Cumhuriyeti devleti olarak aklıselim düşünülmüş proaktif önlemlerin kuvvetle muhtemel alınacağını öngörmekteyim.
Kalın sağlıcakla, saygılarımla.
Mustafa Yaşar ARSLANHAN
(E)Tuğgeneral
