Türkiye Cumhuriyet kurulduktan sonra Türkçeyi içine düştüğü bataklıktan kurtarmak kolay bir iş değildi. Çünkü Türkçe öyle bir bataklığa düşmüştü ki, ufak tefek düzeltmelerle kurtarılacak gibi değildi. Mutlaka devrim niteliğinde değişimler gerekiyordu, ancak bunun için, önce Dil Devrimi’nin altyapısının hazırlanması gerekiyordu. En başta Türk dilinin ses yapısına uygun olmayan Arap alfabesiyle Türk Dil Devrimi yapmak teknik olarak mümkün değildi. Bu bağlamda şunu belirtmek gerekir; hiçbir dil ve alfabe küçümsenemez. Arap alfabesi ve dili de köklü bir alfabe ve dildir, ancak Türkçenin ses yapısına uygun değildir. Örneğin Türkçede 8 ünlü harf varken Arap alfabesinde, 4 ünlü harf bulunmaktadır. Ayrıca, Arap alfabesinde bulunan bazı harfler (ayın, gayın,hı…) Türkçenin ses yapısında yoktur. Türkçedeki bazı harfler de (ç, ğ, ı, o, ö, p…) Arapçanın ses yapısında yoktur. Türkçede bir tane S sesi varken, Arap alfabesinde 3 tane S sesi vardır(sa, sin, sat)..
Aynı durum başka ülkelerin dilleri ve alfabeleri için de geçerlidir. Bugün bütün Avrupa ülkeleri Lâtin alfabesini kullandıkları halde, her ülke, bu alfabede kendi dilinin ses yapısına uygun düzenlemeler yapmıştır. Örneğin, Romanya ve Portekiz alfabesi 23 harften oluşurken, Polonya alfabesinde 35, Arnavutluk alfabesinde 36, Macar alfabesinde 37, Çek Cumhuriyeti alfabesinde 41, Slovakya alfabesinde 45 harf bulunmaktadır.
Atatürk’ün Yazı Devrimi yapmasının çok önemli bir de teknik nedeni vardı. O da Arap alfabesinin o günkü matbaa basım tekniği için büyük zorluklar taşımasıydı.
Çünkü Arap alfabesiyle yazı basmak için 612 tane ayrı şekil gerekirken,
Türk alfabesiyle, harf, rakam dahil sadece 66 şekil yeterlidir.
Bu bağlamda, matbaanın Türkiye’ye gelişi hakkında da kısa bir bilgiler verelim.
Matbaanın Türkiye’ye gelişi sanıldığı gibi 1729 değildir. 2. Bayezid’in verdiği izinle Yahudi cemaati 1493’te İstanbul’da, 1495’te Selânik’te kurduğu matbaalarda kendi ihtiyacı olan kitapları basmıştır. Daha sonraları, 1567’de Ermeniler, 1627’de Rumlar İstanbul’da birer matbaa kurmuşlardır. İbrahim Müteferrika’nın 1729’da kurduğu matbaa, Türkçe ve Arapça kitap basılan ilk matbaadır. Ancak 17 kitap basıldıktan sonra 1742’de kapanan matbaa, 1784’te yeniden çalışmaya başlamıştır.
Buna rağmen başka nedenleri de olmakla birlikte, teknik zorluklardan dolayı fazla kitap basılamamıştır. Örneğin, 1729’dan 1929’da uygulanmaya başlanan yazı devrimine kadar geçen 200 yıllık dönemde basılan kitap sayısı sadece 30 bindir. 1929’dan 1944’e kadarki 15 yılda ise Türk alfabesiyle 31 bin kitap basılmıştır.
Lâtin Alfabesi Göktürk Alfabesine Dayanmaktadır
Latin alfabesinin Türkçenin ses yapısına uygun olmasının nedeni ise Türkiye’de pek bilinmemektedir. Klâsik Latin alfabesi M.Ö 600 yılında 23 harfle oluşturulmuştur. Daha sonraları 3 harf daha eklenerek bugünkü 26 harfli hale getirilmiştir. 23 harften oluşan Klâsik Latin alfabesinin 21 harfi Etrüsk alfabesinden alınmadır. Etrüsklerin kullandığı alfabe ise GÖKTÜRK RÜNİK yazı sistemidir.
Birinci Türkoloji Kongresi Kararı
Ayrıca, Yazı Devrimi’nin, diğer Türk toplulukları ile birlik sağlamak gibi bir de siyasi nedeni vardır. 1926 yılında Bakü’de yapılan ve Türkiye’yi temsilen Prof. Dr. Fuat Köprülü, Hüseyinzade Ali Bey ve Türkiye’de çalışmakta olan Macar Bilgin Mesaroş Yula’nın katıldığı BİRİNCİ TÜRKOLOJİ KONGRESİ’nde, bütün Türklerin Latin alfabesine geçmesi kararı alınmıştır.
Yazı devrimiyle ilgili bu kısa bilgiler bile, Türkiye’de öteden beri, ‘Yazı devrimiyle bir gecede cahil kaldık’ şeklindeki iddiaların, doğru bilgiye dayanmayan, kasıtlı bir anlayışın dışavurumu olduğunu ortaya koymaktadır.
Fuat DUYMAZ
Fuat DUYMAZ–Dil Giderse Ne Devlet Kalır Ne Millet–Kamer Yayınları 2.Baskı–sf 99, 101, 103
